रुद्राक्षको महत्व: भोजपुरका किसानका लागि नयाँ आम्दानीको स्रोत

काठमाडौँ  – रुद्राक्ष, जसलाई धार्मिक र सांस्कृतिक दृष्टिकोणबाट अत्यन्तै महत्वपूर्ण मानिन्छ, भोजपुर जिल्लामा किसानहरूको लागि राम्रो आम्दानीको स्रोत बनेको छ। विशेष गरी जिल्लाको दिङ्ला क्षेत्रमा व्यावसायिक रूपमा रुद्राक्षको खेती गरिँदै आएको छ। यहाँका २,००० भन्दा बढी किसानहरूले रुद्राक्षको खेती गर्दै, आर्थिक समृद्धिको नयाँ बाटो खोलेका छन्।

रुद्राक्ष व्यवसायको आर्थिक प्रभाव

भोजपुर जिल्लामा रुद्राक्षको व्यवसायबाट वार्षिक रूपमा रु १५ देखि २० करोडको आम्दानी हुने अनुमान गरिएको छ। रुद्राक्षको व्यापारले किसानहरूको जीवनस्तरमा सुधार ल्याएको छ र यसले स्थानीय अर्थतन्त्रलाई पनि मजबुत बनाएको छ।

रुद्राक्षको मूल्य र माग

रुद्राक्षका दाना आकारको आधारमा विभिन्न मूल्यमा बिक्री हुने गर्दछ। यसको मूल्य रु २० लाखदेखि ६० लाखसम्म पुग्न सक्छ। विशेष गरी २१ मुखे दानाको माग सबैभन्दा बढी रहेको छ, जसको मूल्य आकारको आधारमा फरक पर्छ।

औषधि प्रयोगका कारण समस्या

रुद्राक्षको औषधि प्रयोग गरेर राम्रो दाना उत्पादन गर्ने प्रयास गर्दा रुख मर्ने समस्याहरू देखिएका छन्। यसले किसानहरूलाई केही समस्यामा पारिरहेको छ। यसको समाधानका लागि अनुसन्धान र प्रविधिहरूको विकासको आवश्यकता छ।

बजारीकरणमा समस्या

रुद्राक्षको बजारीकरणमा समस्या रहेको छ, विशेषगरी यसको वन पैदावरको रूपमा राखिएको कारण। यसको उत्पादनलाई व्यावसायिक दृष्टिकोणले बढावा दिनका लागि प्रभावकारी योजनाहरू आवश्यक रहेको छ।

निर्यात र अन्तर्राष्ट्रिय बजार

भोजपुरबाट ७०,००० केजी रुद्राक्ष निर्यात गरिएको छ, र यो विभिन्न देशहरूमा पठाइन्छ। चीन, भारत, युरोप र अमेरिकाका बजारहरूमा रुद्राक्षको माग बढिरहेको छ, जसले किसानहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय बजारसँग जोड्नमा मद्दत पुर्याएको छ।

इतिहास र परम्परा

रुद्राक्षको खेती भारतको काशीबाट ल्याएर १९३२ सालमा बालागुरु षडानन्द अधिकारीले दिङ्लामा सुरु गरेको भनाइ छ। यसको इतिहास र परम्परा पनि यस क्षेत्रमा विशेष महत्व राख्दछ।

यसरी, रुद्राक्षको खेती भोजपुरका किसानहरूको लागि मात्र होइन, सम्पूर्ण नेपालको आर्थिक र सांस्कृतिक जीवनमा योगदान पुर्याउने महत्वपूर्ण कदम हो।