दलगत राजनीति भन्दा माथि उठेको शिक्षक आन्दोलन : पेसागत अधिकारको बहस चुलियो

काठमाडौँ — नेपालको शैक्षिक आन्दोलन नयाँ मोडमा पुगेको छ। यसपटक शिक्षकहरू दलगत राजनीति भन्दा माथि उठेर पेसागत हकहितका सवालमा एकताबद्ध भएका छन्। शिक्षकहरूले आफ्ना पेशासँग सम्बन्धित अधिकार र सम्मान सुनिश्चित गर्न संघर्षको बाटो समातेका छन्।

राज्यको बेवास्ता र दशकौंदेखि दोहोरिने सम्झौता

शिक्षक आन्दोलन पछाडि लामो समयदेखिको असन्तोष छ। विगत एक दशकदेखि शिक्षकका मागहरू पटक–पटक राखिए पनि सरकारले गम्भीर रूपमा नलिएको, पटक–पटक सम्झौता भए पनि कार्यान्वयन नगरेको आरोप शिक्षक नेताहरूले लगाउँदै आएका छन्। यसले राज्य पक्षप्रतिको अविश्वास झनै गहिरो बनाएको छ।

शिक्षा ऐन अझै अधुरो, तहगत विभेद कायमै

शिक्षकहरूको मुख्य गुनासो भनेकै शिक्षा ऐन अझै नआएको हो। ऐनको अभावले शिक्षकमाथि तहगत विभेद कायमै राखिएको छ। अन्य पेसासँग तुलना गर्दा शिक्षकहरूलाई समान अवसर, सम्मान र सुरक्षाको प्रत्याभूति नहुनु अन्यायपूर्ण ठहरिएको छ।

अहिंसात्मक आन्दोलनमा अद्वितीय एकता

नेपाल शिक्षक महासंघसहित विभिन्न शिक्षक संगठनहरू एकीकृत हुँदै अहिंसात्मक आन्दोलनमार्फत राज्यलाई नैतिक दबाब दिइरहेका छन्। शिक्षकहरूको यस्तो एकता विगतमा विरलै देखिएको थियो। आन्दोलनको रूपले शिक्षक समुदायको परिपक्वता र पेसागत सजगता देखाएको छ।

शिक्षामन्त्रीको राजीनामा र सदनमा बहस

आन्दोलन उत्कर्षमा पुगेपछि शिक्षामन्त्रीले माग सम्बोधन गर्न नसकेको आत्मस्वीकृतिसहित राजीनामा दिएकी छन्। आन्दोलनकै प्रभावले संसद आकस्मिक रूपमा सञ्चालनमा आएको छ र शिक्षा क्षेत्रको समग्र सुधारबारे बहसको वातावरण बनेको छ।

दमनकारी रणनीति र शिक्षकको सचेत नागरिकको भूमिका

शिक्षकहरू आन्दोलनमा केवल कार्यकर्ता होइन, नागरिकको भूमिकामा प्रस्तुत भएका छन्। राज्यले आन्दोलन दबाउन परीक्षा बोर्ड र स्थानीय तह प्रयोग गरेको आरोप शिक्षक नेताहरूले लगाएका छन्, जुन ‘दमनकारी रणनीति’ को रूपमा व्याख्या गरिएको छ।

दलगत हस्तक्षेपको अन्त्य र आत्मसमीक्षा

शिक्षक संगठनहरू अब दलगत होइन, पेसागत आधारमा एकीकृत हुनुपर्ने आवाज उठेको छ। उनीहरू आफैंलाई पनि दक्ष, नैतिक र उत्तरदायी बनाउँदै शिक्षाको गुणस्तर सुधार गर्नुपर्नेमा जोड दिएका छन्। यसले आन्दोलन केवल विरोधको स्वर होइन, आत्मसमीक्षाको स्वर पनि बोकेको छ।

यो आन्दोलन केवल माग राख्ने आन्दोलन होइन। यो शिक्षाको मुल्यमान्यताको पुनरावलोकन, शिक्षकको हैसियतको पुनःसंरचना र शिक्षा प्रणालीको शुद्धिकरणको आन्दोलन हो। यसले दलगत राजनीति भन्दा माथि उठेर पेसागत चेतनालाई प्राथमिकता दिने नयाँ शैक्षिक जागरणको संकेत दिएको छ।